పాపమోచని ఏకాదశి
ఉత్తర భారత క్యాలెండర్ ప్రకారం 'చైత్ర' మాసంలో కృష్ణ పక్షంలో (క్షీణ దశ) 'ఏకాదశి' (11వ రోజు) వస్తుంది. అయితే దక్షిణ భారత క్యాలెండర్‌లో ఈ ఏకాదశి హిందూ నెల 'ఫాల్గుణ'లో జరుపుకుంటారు. ఆంగ్ల క్యాలెండర్‌లో ఇది మార్చి నుండి ఏప్రిల్ నెలలకు అనుగుణంగా ఉంటుంది. పాపమోచని ఏకాదశి అనేది హిందూ క్యాలెండర్‌లోని 24 ఏకాదశులలో చివరి ఏకాదశి. ఇది హోలికా దహనం మరియు చైత్ర నవరాత్రి వేడుకల మధ్య వస్తుంది. పాపమోచని ఏకాదశి గురువారం నాడు వస్తే, దీనికి ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఉంది మరియు దీనిని 'గురువర ఏకాదశి' అని పిలుస్తారు. హిందూవులలో 'పాప' అనే పదానికి 'దుర్మార్గాలు' లేదా 'పాపాలు' అని అర్థం మరియు 'మోచన్' అంటే 'విడుదల' అని అర్థం మరియు అందువల్ల ఈ ఏకాదశి అన్ని పాపాల నుండి విముక్తిని ఇస్తుంది. అంతేకాకుండా ఈ ఏకాదశి ఆచారం ఒక వ్యక్తిని పాపాలు చేయకుండా ఉండటానికి ప్రేరేపిస్తుంది. కాబట్టి పాపమోచని ఏకాదశి నాడు ఉపవాసం ఉండటం చాలా శుభప్రదమని భక్తులు నమ్ముతారు.
పద్మ పురాణంలో వివరించబడిన పాపమోచని ఏకాదశి వ్రత కథ ఇలా ఉంది:
యుధిష్ఠిరుడు "ఓ ప్రభూ! ఫాల్గుణ శుక్ల పక్షంలో వచ్చే ఏకాదశి యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి నేను విన్నాను. ఇప్పుడు, దయచేసి ఫాల్గుణ కృష్ణ పక్షంలోని ఏకాదశి గురించి తెలిపి నన్ను అనుగ్రహించు" అని అడిగాడు.
శ్రీ కృష్ణుడు ఇలా జవాబిచ్చాడు, "ఓ రాజా! వినండి, ఈ ఏకాదశికి సంబంధించిన పాపాలను నాశనం చేసే కథను నేను చెబుతాను, దీనిని మాంధాత చక్రవర్తి అడిగినప్పుడు మహర్షి లోమాషుడు చెప్పాడు."
మాంధాత ఇలా అన్నాడు, "ఓ ప్రభూ! ప్రజల సంక్షేమం కోసం, ఫాల్గుణ మాసంలోని కృష్ణ పక్షంలో ఏ ఏకాదశి వస్తుందో వినాలనుకుంటున్నాను. దాని ఆచారాలు ఏమిటి మరియు దాని నుండి ఏలా ప్రయోజనాలను పొందుతారు? దయచేసి ఈ వివరాలను వివరించండి."
లోమాషుడు ఇలా అన్నాడు, "ఓ రాజులలో శ్రేష్ఠుడా! ఈ సంఘటన పురాతన కాలం నాటిది. గంధర్వుల కుమార్తెలు తమ సకులతో ఆనందంగా తిరుగుతున్న అప్సరసలచే అలంకరించబడిన చైత్రరథ అనే అడవిలో, తన మంత్రముగ్ధమైన స్వరానికి ప్రసిద్ధి చెందిన దేవలోక వనదేవత మంజుఘోష, మేధవి ఋషిని ఆకర్షించడానికి వెళ్ళింది. అతను బ్రహ్మచర్యాన్ని అభ్యసిస్తూ ఆ అడవిలోనే నివసించాడు.
ఆ మహర్షికి భయపడి, మంజుఘోషు తన ఆశ్రమానికి ఒక మైలు దూరంలో ఉండి, మధురమైన శ్రావ్యాలను పాడుతూ వీణను అందంగా వాయించడం ప్రారంభించింది. మహర్షి వేరే చోట తిరుగుతూ, ఆమె గానం విని దానిని అనుసరించాడు. ఆమె అందానికి ముగ్ధుడైన మహర్షి ఆమె వద్దకు చేరుకుని, తన సన్యాసాన్ని విడిచిపెట్టి, కోరికకు లొంగిపోయాడు. అలాంటి స్థితిలో ఉన్న మహర్షిని చూసి, మంజుఘోషు ఆమె వీణను పక్కన పెట్టి, అతని దగ్గరికి వచ్చి, అతనిని లాలించడం ప్రారంభించింది. మహర్షి కూడా ఆమెతో శృంగారంలో నిమగ్నమైనాడు.
కోరికలో మునిగిపోయి, వారు రాత్రి పగలు అనే తేడా లేకుండా పోయారు. ఆ విధంగా, ఋషుల ధర్మమార్గాన్ని వదిలి, అతను చాలా రోజులు స్వర్గపు అప్సరసతో ఆనందంలో మునిగిపోయాడు. మంజుఘోషు స్వర్గలోకానికి బయలుదేరడానికి సిద్ధమయింది. వెళ్ళే ముందు, ఆమె మేధవి ఋషితో, 'ఓ బ్రాహ్మణా! ఇప్పుడు నా నివాసానికి తిరిగి వెళ్లడానికి నాకు అనుమతి ఇవ్వండి' అని చెప్పింది.
మేధవి, "ఓ దేవీ! తెల్లవారుజాము వరకు నాతో కొంచెంసేపు ఉండు" అని చెప్పాడు .
ఆకాశ వనదేవత, "ఓ బ్రాహ్మణులలో శ్రేష్ఠుడా! ఎన్ని సాయంత్రాలు గడిచాయో ఎవరికి తెలుసు! దయచేసి నాతో గడిచిన సమయాన్ని పరిగణించండి."
"లోమాష్జీ ఇలా అంటున్నాడు," ఓ రాజా! స్వర్గపు అప్సరస మాటలు విన్న మేధవి కళ్ళు ఆశ్చర్యంతో పెద్దవయ్యాయి. ఆ క్షణంలో, అతను గడిచిన సమయాన్ని లెక్కించి, ఆమెతో ఉన్నప్పుడు యాభై ఏడు సంవత్సరాలు గడిచిపోయాయని గ్రహించాడు. ఆమెతో ఉండటం వల్ల తన తపస్సు నాశనమైందని గ్రహించిన ముని చాలా కోపంగా ఉన్నాడు. 'ఓ పాపి! నువ్వు రాక్షసి అవుతావు' అని ఆమెను శపించాడు. ముని శాపంతో కాలిపోయిన ఆమె వినయంగా నమస్కరించి, 'ఓ బ్రాహ్మణులలో ఉత్తముడా! దయచేసి నా పాపం నుండి నన్ను విముక్తి చేయుము. ఏడు మాటలు మాట్లాడటం ద్వారా లేదా ఏడు అడుగులు కలిసి నడవడం ద్వారా సద్గుణవంతులతో స్నేహం ఏర్పడుతుంది. ఓ బ్రాహ్మణుడా! నేను మీతో చాలా సంవత్సరాలు గడిపాను; కాబట్టి, ప్రభూ! దయచేసి నన్ను కరుణించు.''
ఋషి ఇలా అన్నాడు, "ప్రియమైనదాన , నా మాట వినండి. ఈ శాపాన్ని పరిష్కరించవచ్చు. నేను ఏమి చేయగలను? నువ్వు నా విస్తృత తపస్సును నాశనం చేశావు. ఫాల్గుణమాసంలోని చీకటి పక్షంలో వచ్చే శుభ ఏకాదశిని 'పాపమోచని' అంటారు. అది అన్ని పాపాలను నశింపజేసేది. ఆ ఏకాదశి ఉపవాసం పాటించడం ద్వారా, మీ రాక్షస స్థితి తొలగిపోతుంది. నీ అందం! తిరిగి ప్రాప్తిస్తుంది
ఇలా చెప్పి, మేధవి తన తండ్రి చ్యవన మహర్షి ఆశ్రమానికి వెళ్ళాడు. అతన్ని చూసి, చ్యవనుడు, "కుమారా! ఏం చేశావు? నువ్వు సంపాదించిన పుణ్యాన్ని నాశనం చేసుకున్నావు!" అని అడిగాడు. మేధవి, "తండ్రీ! నేను ఒక దివ్య అప్సరసతో సుఖంలో మునిగిన పాపాన్ని చేశాను. ఈ పాపానికి పరిహారం పొందగల ఒక తపస్సును దయచేసి నాకు చెప్పు" అని జవాబిచ్చాడు. చ్యవనుడు, "కుమారా! ఫాల్గుణమాసంలోని చీకటి పక్షంలో వచ్చే ఏకాదశి ఉపవాసం ఆచరించడం ద్వారా, పాపాల ఫలం నశిస్తుంది" అని అన్నాడు. తన తండ్రి మాట విన్న మేధవి ఆ ఉపవాసం ఆచరించాడు. దీనితో అతని పాపం పోయింది, మరియు అతను మళ్ళీ తపస్సుతో పరిపూర్ణుడయ్యాడు. అదేవిధంగా, మంజుగోషు కూడా ఈ అద్భుతమైన ఉపవాసాన్ని ఆచరించింది. పాపమోచని ఉపవాసం ఆచరించడం వల్ల, ఆమె రాక్షస ఉనికి నుండి విముక్తి పొంది, దివ్యమైన అప్సరసగా రూపాంతరం చెంది, స్వర్గలోకాలకు చేరుకుంది. ఓ రాజా! పాపమోచని ఏకాదశి ఉపవాసం ఆచరించే సద్గురువుల పాపాలన్నీ నశించిపోతాయి. దాని గురించి చదవడం లేదా వినడం వల్ల వెయ్యి ఆవులను దానం చేసిన పుణ్యం లభిస్తుంది. బ్రాహ్మణ హత్య, బంగారం దొంగతనం, మద్యం సేవించడం మరియు గురువు భార్యతో వ్యభిచారం వంటి ఘోరమైన పాపాలు కూడా ఈ ఉపవాసం ఆచరించడం ద్వారా తొలగిపోతాయి. ఈ ఉపవాసం అత్యంత పుణ్యప్రదమైనది.
పాపమోచని ఏకాదశి సమయంలో ఆచారాలు:
భక్తులు ఏకాదశి నాడు సూర్యోదయ సమయంలో మేల్కొని కుశ మరియు నువ్వులతో పవిత్ర స్నానం చేస్తారు. విష్ణు భక్తులలో చాలామంది ఈ రోజున తమ దేవత యొక్క శాశ్వత కరుణను పొందేందుకు ఉపవాసం ఉంటారు.
పాపమోచని ఏకాదశి నాడు ఉపవాసం ఉండటం చాలా శుభప్రదంగా పరిగణించబడుతుంది. ఏమీ తినకుండా లేదా కేవలం నీరు త్రాగకుండా ఉపవాసం ఉండటం ఉత్తమం. అయితే ఇది అందరికీ సాధ్యం కానందున, ధాన్యంకాని ఆహారాలు పాలు, గింజలు మరియు పండ్లు తినడం ద్వారా కూడా ఉపవాసం పాటించవచ్చు. విష్ణువుకు ప్రార్థనలు చేసిన తర్వాత మరుసటి రోజు ఉపవాసం విరమిస్తారు.
ఉపవాసం లేని వారు కూడా, ఏకాదశి నాడు పప్పులు, బియ్యం మరియు మాంసాహారం తినడం ఖచ్చితంగా నిషేధించబడింది. పాపమోచని ఏకాదశి నాడు 'శ్రీ విష్ణు సహస్రనామం' చదవాలి.
ఈ రోజున, భక్తులు విష్ణువును పూర్తి అంకితభావంతో పూజిస్తారు. భక్తులు తులసి ఆకులు (ఒక రోజు ముందు కోసినవి), పువ్వులు, పండ్లు, దీపం మరియు ధూపం కర్రలను విష్ణువుకు సమర్పిస్తారు. మోగ్రా లేదా మల్లె పూలు సమర్పించడంతో పాటు, చాలా పుణ్యప్రదమని నమ్ముతారు. వీలైతే, ఈ వ్రతాన్ని ఆచరించే వారు సాయంత్రం విష్ణువు ఆలయాలను కూడా సందర్శించాలి. పవిత్ర భగవద్గీతలోని ముఖ్యమైన అధ్యాయాలను పఠించడం వంటి ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు దేవాలయాలలో నిర్వహించబడతాయి.
పాపమోచని ఏకాదశి యొక్క ప్రాముఖ్యత:
పాపమోచని ఏకాదశి యొక్క ప్రాముఖ్యతను ‘భవిష్యోత్తర పురాణం’ మరియు ‘హరివాసరం’ లలో వివరించారు. దీనిని మొదట లోమాస మహర్షి మాంధాత రాజుకు, తరువాత శ్రీకృష్ణుడు పాండవులలో పెద్దవాడైన యుధిష్ఠిరుడికి వివరించారు. పాపమోచని ఏకాదశి అన్ని పాపాలను నాశనం చేస్తుందని మరియు గమనించేవారిని అపరాధ భావన నుండి విముక్తి చేస్తుందని నమ్ముతారు. ఈ ఏకాదశిని పూర్తి భక్తితో పాటించడం ద్వారా, వ్యక్తి ఎప్పటికీ రాక్షసులు లేదా దయ్యాల ప్రభావానికి గురికాడు. పాపమోచని ఏకాదశిని పాటించడం హిందూ తీర్థయాత్ర స్థలాలను సందర్శించడం లేదా వెయ్యి ఆవులను దానం చేయడం కంటే ఎక్కువ పుణ్యప్రదం. ఈ శుభప్రదమైన వ్రతాన్ని ఆచరించే వ్యక్తి అన్ని ప్రాపంచిక సుఖాలను ఆస్వాదిస్తాడు మరియు చివరికి విష్ణువు యొక్క స్వర్గపు రాజ్యమైన ‘వైకుంఠం’లో చోటును కనుగొంటాడు. పాపమోచని వ్రతాన్ని ఆచరించడం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశ్యం ఒకరి శరీర అవసరాలను నియంత్రించడం మరియు విష్ణువుకు అంకితం చేయబడిన వేద మంత్రాలను జపించడం, వినడం మరియు పఠించడంలో తగినంత సమయం గడపడం.
ఓం నమో నారాయణ
